Kusanku jest jednym z najbardziej znanych a zarazem jednym z najstarszych kata okinawskiego To-de. Ta popularna forma ma obecnie wiele wersji, począwszy od najstarszej Yara Kusanku poprzez Kuniyoshi Kusanku, Chibana Kusanku, Kusanku stylu Matsubayashi-ryu, Kusanku-Sho i Kusanku-Dai stylu Shorin Ryu, aż do Shiho Kusanku w stylu Shito-ryu. W nowoczesnym, japońskim karate, kata to znane jest jako Kanku-Dai i Kanku-Sho.
Powszechnie uważa się, że Kata Kusanku zostało stworzone przez okinawskiego mistrza „Tode” Sakugawa Kanga i stanowi syntezę technik przekazanych mu przez chińskiego eksperta sztuk walki zwanego Kusankun lub Kusanku. Kusanku przybył na Okinawę około roku 1756, prawdopodobnie towarzysząc kolejnemu chińskiemu Saposhi. W historii Okinawy miało miejsce 21 takich wizyt. Saposhi byli oficjalnymi przedstawicielami państwa chińskiego, a ich dyplomatyczne wizyty miały na celu wymianę kulturalną. Saposhi przybywali na Okinawę na zaproszenie Królestwa Ryu-Kyu, zwykle wraz z towarzyszącą im ekipą specjalistów w różnych zawodach, rzemieślników a także ekspertów sztuk walki. Kusanku znalazł się na Okinawie prawdopodobnie jako osoba towarzysząca Saposhi Guan Kui. Jakkolwiek Kusanku wywarł niemały wpływ na karate wielu mistrzów tamtych czasów, to jednak na jego temat historia mówi niewiele. Przypuszcza się, że „Kusanku” nie było prawdziwym nazwiskiem, a jedynie tytułem chińskiego mistrza. Chińskie ideogram nazwiska Kusanku składa się z trzech części. Pierwsza, wymawiana jako Ko w j. japońskim, a Gong w języku chińskim może być interpretowana jako książę lub lord, druga część, Sho w j, japońskim a Xiang w j. chińskim oznacza zarządcę stanu lub radnego natomiast jap. Kun lub chińskie Jun było dodatkiem do nazwisk osób wysoko urodzonych. Wydaje się, że osoba o tak wysokiej pozycji nie towarzyszyłaby zwykle Saposhi, poza tym Quan Kui przebywał na Okinawie przez 8 miesięcy, natomiast wg. przekazów ustnych Kusanku pozostał na wyspie przez około 6 lat. Tak więc fakty dotyczące celu wizyty Kusanku, jego prawdziwego nazwiska, skąd pochodził i jaki styl uprawiał są niejasne. Tym niemniej Kusanku był postacią autentyczną. Pierwsza oficjalna wzmianka na jego temat istnieje w tzw. Oshima Hikki czyli notatkach z Oshimy. W roku 1762, za czasów Tokugawy w Japonii, dyplomatyczny statek okinawski został zniesiony na skutek silnego sztormu w okolice Satsuma. Japoński kronikarz o nazwisku Tobe Ryoen, otrzymał za zadanie opisać to wydarzenie i przeprowadzić wywiad z załogą. Stąd też znamy dziś fakty dotyczące Kusanku. Na statku znajdował się między innymi Shiohira Peichin. W tamtych czasach tytuł Peichin nosili przedstawiciele administracji rządowej odpowiedzialni za zarządzanie i przestrzeganie prawa. Często tez byli to ludzie pełniący służbę w policji i stanowiący ochronę króla. Wśród nich było również wielu ekspertów sztuk walki. W sprawozdaniu Siohira Peichin znalazła się krótka relacja z pokazu sztuk walki wykonanego przez Kusanku oraz kilku jego uczniów.
Oto jak opisał to wydarzenie Shiora Peichin: „Kilka lat temu, chiński mistrz Koshankin wraz z kilkoma uczniami wykonali pokaz Kumiai-jutsu (chińskiego kempo). Chwycony za ubranie Koshankin wykonał technikę podcięcia nożycowego sprowadzając atakującego na ziemię. Ten drobny i wątły człowiek z łatwością obezwładnił znacznie większych i silniejszych od siebie przeciwników”. Tyle mówi historia na temat Kusanku. Z przekazów ustnych natomiast wynika, że jednym z uczniów Kusanku był właśnie Sakugawa. Sakugawa Chukudin Peichin znany w historii jako „To-de” Sakugawa, jakkolwiek nie był pierwszym, to jednak stał się chyba jedną z najbardziej sławnych postaci tamtych czasów. Jako młody człowiek rozpoczął swoja edukację u mistrza Takahara Peichin (1688-1755) gdzie studiował wraz z dwoma innymi, starszymi od siebie uczniami: Kitani Chatan Yara, znany również jako Yara Guwa oraz innym mistrzem KinjoChoken. Dokładne daty urodzin i śmierci mistrza Sakugawy są nieznane. Przypuszcza się, że żył w latach 1733-1815. Przez pewna część swojego życia, Sakugawa przebywał w Chinach, w prowincji Fuken, gdzie wraz z Chatan Yara uczył się sztuk walki od mistrza o nazwisku Wong Chun Yoh, który był przyjacielem Kusanku. Historycy uważają, że Sakugawa przejął Kata Kusanku właśnie od swego starszego kolegi Yara, który dokonał syntezy wiedzy przekazanej im przez ich nauczyciela Kusanku. Jest więc bardzo prawdopodobne, że kata znane dzisiaj jako Kusanku jest osobistą interpretacją Kumiai-jutsu dokonanej przez Yara Guwa. Bez względu na to, jakie były wzajemne relacje pomiędzy Kusanku, Yara i Sakugawa, z całą pewnością Kata Kusanku zawiera elementy sztuki walki nauczanej przez chińskiego mistrza.
Kata Kusanku uległo duzym zmianom na przestrzeni wieków. Konfiguracja geometryczna oraz kolejność w jakiej występują poszczególne kombinacje technik jest różna w różnych wersjach tego Kata. Ogólnie można wyodrębnić dwa główne kierunki, według których przebiegała ewolucja tego kata. Pierwsza linie to Yara Kusanku, nauczane i praktykowane przez Chotoku Kyan, druga linia to Matsumura no Kusanku, ćwiczone przez Itosu, Azato i jego następców. Pierwsza linia pochodzi od Yomitan Yara, który przekazał to kata Chotoku Kyan. Mistrz Kyan przekazał to kata z kolei trzem współczesnym mistrzom: Soshin Nagamine – założycielowi Matsubayashi-ryu, Tatsuno Shimabuku(Isshin-ryu) oraz Eizo Shimabuku (Shobayashi-ryu).
Druga linia – Matsumura – Itosu ćwiczona jest obecnie między innymi w Shito-ryu i Shotokan. Wersja ta wygląda podobnie do wersji Yara z pewnymi modyfikacjami. Właśnie tą wersje przywiózł ze sobą do Japonii mistrz Funakoshi Gichin, jako kata przekazne mu przez Ankoh Azato, ucznia wielkiego mistrza Matsumura.
Z kolei w Shiyo-ryu forma ta nosi nazwę Kusanku-Dai i jest formą, która nauczał twórca tego stylu Kenwa Mabuni uczeń Itosu. Kenwa Mabuni stworzył również nowa wersję tego kata znaną Shito-ryu jako Shiho Kusanku.
Istnieje również drugie kata - Kusanku-Sho. Powszechnie uważa się, że to zupełnie nowe kata stworzone przez Itosu Ankoh, jakkolwiek kata to w wersji Nabe Matsumura zawira niemal identyczne elementy jak Yara Kusanku co wskazuje raczej, że jest to zmodyfikowana forma oryginalnego kata.
Kata Kusanku wywarło wielki ogromny wpływ na późniejsze ukształtowane się styli o pochodzeniu Shuri-te. Powszechnie uważa się, że Itosu Ankoh wykorzystał właśnie Kusanku jak również Jitte i Chinto do skomponowania kata Pinan.
Niestety pomimo prób odtworzenia faktów historycznych dotyczących Kusanku, wiele pytań pozostaje nadal bez odpowiedzi. Kim naprawdę był Kusanku? Jaka formę chińskiego Quan fa uprawiał i czy kata, które przekazali nam Sakugawa i Yara jest faktycznie formą, którą nauczał chiński mistrz?